De deugd van luiheid

Mijn wiskundeleraar, meneer Blom, declameerde elke les wel een keer met een zelfvoldane grijns: “Wiskundigen zijn lui!” Vervolgens liet hij ons zien dat je een bepaalde vergelijking veel sneller kon oplossen dan met de “standaard” manier die hij ons aanvankelijk had geleerd.

Zo probeerde hij ons aan te sporen om ons verstand te gebruiken in plaats van slaafs het voorgebakken scenario af te spelen: een les die waardevoller is dan alle trucs en formules die hij ons ooit had kunnen bijbrengen. Even “googelen” leert dat hij inmiddels het reguliere onderwijs is ontvlucht en directeur is van zijn eigen studiecentrum – dat kan luiheid je dus opleveren.

Ik was altijd behoorlijk lui op school. Zolang ik goede cijfers haalde, deed ik weinig. Tijdens de lessen zat ik altijd te tekenen, of kamertje te verhuren met mijn buurman. Ik heb zelfs een keer een 2 gehaald voor een proefwerk economie, niet omdat ik het niet kon begrijpen, maar omdat het me geen fluit interesseerde en ik het vak toch zou laten vallen. Ik ben dus enigszins een expert op het gebied van luiheid.

Luiheid behoort volgens de Bijbel tot de zeven doodzonden, maar dat is veel te kort door de bocht. Luiheid heeft twee kanten: als je dom-lui bent, kun je alles laten versloffen en uitstellen tot het eigenlijk te laat is (en het je alsnog een hoop werk kost om het weer in orde te maken). Maar als je slim-lui bent, probeer je met minder moeite méér te bereiken – en denk je ook alvast na over hoeveel moeite iets je in de toekomst zal gaan kosten: echt lui zijn is vooruit zien!

Het tegenovergestelde van luiheid, ijverigheid, heb je ook in twee vormen: dom-ijverige mensen schrijven bij een college alle overhead-sheets handmatig over in plaats van kopietjes aan de leraar te vragen, of maken alle sommen uit het boek, ook al begrijpen ze het onderliggende principe al lang (...of juist helemaal niet!). Slim-ijverige mensen zorgen ervoor dat ze ruim van tevoren hun kerstkaarten geschreven hebben, en ze houden nauwgezet de afschrijving van hun auto bij, zodat ze geld hebben voor een nieuwe als de oude het opgeeft.

Kun je zowel slim-lui als slim-ijverig zijn? Jawel, maar het is lastig om de balans te vinden. De meeste mensen zijn ofwel meer tot luiheid ofwel meer tot ijverigheid geneigd. De luiaards bedenken regelmatig slimme shortcuts maar vervallen vaak in hun vertrouwde passiviteit, terwijl de ijverigen al hun zaakjes op orde hebben, maar wel vaak veel meer moeite moeten doen om tot hetzelfde resultaat te komen. De truc is dus om per taak in te schatten of ijver je toekomstige problemen zal besparen, of luiheid je nieuwe inzichten zal verschaffen.

Goede programmeurs zijn over het algemeen, net als wiskundigen, lui. Natuurlijk moet een programmeur niet zó lui zijn dat hij nooit wat doet, maar hij moet vooral niet zo ijverig zijn dat hij onvermoeibaar doorwerkt zonder zich af te vragen of het ook efficiënter kan. Luiheid activeert je creativiteit!

Dus: als je ooit een programmeur wilt aannemen, test dan of hij creatief en slim-lui is. Heeft hij bijvoorbeeld een hekel heeft aan boodschappen doen, en heeft hij daarom thuis een systeem gebouwd heeft dat de inhoud van zijn voorraadkast bijhoudt en wekelijks een bestelling doormailt naar albert.nl? Laat hem dan niet ontsnappen, maar biedt hem een vet contract aan! Hij loopt dan wel in een kapotte spijkerbroek en een te kleine trui (omdat hij al twee weken de was niet heeft gedaan, en twee jaar geen nieuwe kleren heeft gekocht), maar alle computerproblemen die je op zijn pad gooit, worden voor eens en voor altijd geautomatiseerd.